چالش عدالت در سلامت؛ سهم پرداختی بیمار از جیب در ایران بالای ۵۰ درصد

به گزارش اطلاع با ما، چالش عدالت در سلامت: نظام سلامت ایران در مواجهه با یکی از اساسی‌ترین فلسفه‌های خود یعنی عدالت در دسترسی به خدمات سلامت، با چالش‌های جدی روبرو است. پرداختی بالا از جیب مردم، ناکافی بودن سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی (GDP)، و اجرای ناقص طرح‌های حمایتی همچون “دارویار” از جمله معضلات اصلی این حوزه است.

1. شاخص پرداخت از جیب بیمار

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های عدالت در سلامت، میزان پرداخت از جیب بیمار است. در کشورهای توسعه‌یافته، این شاخص زیر 15 درصد و در متوسط جهانی زیر 20 درصد است، اما در ایران این رقم به بیش از 50 درصد رسیده است. این آمار نشان‌دهنده بار سنگین هزینه‌های درمان و دارو بر دوش مردم است، که بسیاری از خانواده‌ها را به زیر خط فقر می‌کشاند.

2. فاصله ایران با استانداردهای منطقه‌ای و جهانی

بر اساس گزارش‌ها، سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۳.۸ تا ۳.۹ درصد است، در حالی که میانگین منطقه‌ای حدود ۷ درصد و استاندارد جهانی حتی بالاتر از آن است. رسیدن به سطح متوسط منطقه‌ای نیازمند تأمین ۴۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار است؛ رقمی که در شرایط فعلی اقتصاد ایران بسیار چالش‌برانگیز است.

3. طرح‌های حمایتی ناکارآمد

اجرای طرح “دارویار” که هدف آن کاهش پرداختی از جیب مردم برای دارو بود، نتوانسته به اهداف خود برسد. هنوز ۷۰ درصد هزینه دارو توسط بیماران پرداخت می‌شود. این موضوع نه تنها به عدم اجرای صحیح طرح اشاره دارد، بلکه ضعف ساختارهای بیمه‌ای و پوشش ناکافی آنها را نیز برجسته می‌کند.

4. منابع مالی ناکافی و چالش‌های قانونی

هرچند قانون، اختصاص منابع مشخصی مانند یک درصد مالیات بر ارزش افزوده و ۱۰ درصد هدفمندی یارانه‌ها را برای نظام سلامت تعیین کرده است، اما این منابع به‌طور کامل تخصیص نمی‌یابد. کمبود بودجه و عدم تحقق این حقوق قانونی، نظام سلامت را از رسیدن به اهداف عدالت‌محور خود باز می‌دارد.

5. چالش اقتصادی و رضایت مردم

مشکلات اقتصادی کشور و محدودیت منابع مالی دولت، چشم‌انداز روشنی برای بهبود وضعیت سلامت ترسیم نمی‌کند. این شرایط به نارضایتی عمومی از خدمات درمانی دامن زده و شکاف میان انتظارات مردم و عملکرد دولت را بیشتر کرده است.

—

راهکارهای پیشنهادی:

1. تخصیص پایدار منابع مالی: افزایش سهم سلامت از GDP و اجرای کامل قوانین تأمین مالی می‌تواند گام اول برای بهبود باشد.

2. تقویت نظام بیمه‌ای: گسترش پوشش بیمه‌ها و جلوگیری از افزایش سهم مردم در پرداخت هزینه‌های درمان ضروری است.

3. مدیریت هزینه‌ها: بازنگری در هزینه‌های جاری نظام سلامت و شفافیت مالی می‌تواند کارایی سیستم را بهبود بخشد.

4. حمایت از طرح‌های جامع: اجرای صحیح و نظارت مؤثر بر طرح‌هایی مانند دارویار برای کاهش هزینه‌های درمان باید در اولویت قرار گیرد.

5. ارتقای زیرساخت‌ها: بهبود زیرساخت‌های سلامت و تسهیل دسترسی مناطق محروم به خدمات درمانی می‌تواند عدالت را در عمل محقق کند.

—

نتیجه‌گیری:

نظام سلامت ایران برای حرکت به سمت عدالت‌محوری، نیازمند اصلاحات ساختاری، تأمین مالی پایدار و اجرای مؤثر سیاست‌های حمایتی است. بدون این تغییرات بنیادین، بار مالی سنگین بر دوش مردم باقی مانده و اهداف توسعه‌ای در حوزه سلامت محقق نخواهد شد.