مجوز نمایش ۲۱۱ شیء تاریخی ایران در چین یک ساله شد!

به گزارش اطلاع با ما  به نقل از ایسنا، هیأت وزیران در جلسه ۲۲ آذرماه سال ۱۴۰۲ به پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، خروج موقت ۲۱۱ شیء آثار تاریخی و ۵ اثر بازآفرینی‌شده، برای برگزاری نمایشگاه در کشور چین به مدت ۶ماه توسط این وزارتخانه و با مسئولیت آن و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه، مجاز اعلام کرد و مصوبه آن نیز ۲۵ آذرماه با امضا محمد مخبر ـ معاون اول رئیس‌جمهور فقید ـ ابلاغ شد.

۲۱ دی‌ماه ۱۴۰۲، این آثار تاریخی در موزه ملی پکن در شهر ممنوعه با عنوان «شکوه ایران باستان» به نمایش درآمد. طبق مستندات موجود، دولت چین ۲۱۱ شیء تاریخی را ۱۱۴ میلیون و ۲۰۵ هزار یورو بیمه کرده است و نسبت به حفاظت و نمایش «امانی» آنها تعهد دارد.

طبق اظهارات اولیه مقامات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این نمایشگاه قرار بود تا ۱۱ آوریل ۲۰۲۴ برابر با ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در کاخ موزه پکن (شهر ممنوعه) برپا شود و پس از آن، این آثار به مدت سه ماه در شانگهای به نمایش گذاشته شوند، اما پیگیری‌های ایسنا حاکی از این است که نمایش این آثار در موزه ملی پکن بیشتر از سه ماه ادامه داشته است.

اینک در آستانه برگزاری چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری، عزت‌الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ‌ خبر داده که هیأت وزیران دولت سیزدهم مصوبه دیگری برای نمایش این آثار به مدت ۶ ماه دیگر در چین، صادر کرده و قرار است از ۲۳ خردادماه، ۲۱۱ شیء به همراه ۵ شیء بازآفرینی شده در «شانگهای» نمایش داده شود.

ضرغامی چهارشنبه ۱۶ خردادماه ۱۴۰۳ در حیاط دولت به خبرنگاران گفت که «شش ماه قبل مصوبه ای داشتیم برای برگزاری نمایشگاه «شکوه ایران باستان» در موزه ملی پکن، این نمایشگاه با استقبال زیادی مواجه شد و چین از ما درخواست کرد که شش ماه دیگر تمدید کنیم تا در نمایشگاه بزرگ شانگهای هم شرکت کنیم که امروز این موضوع در هیأت وزیران تصویب شد. این نمایشگاه ۲۳ خرداد در شانگهای آغاز می‌شود و از من هم برای حضور در آن دعوت شده است.»

در نمایشگاه «شکوه ایران باستان»، آثاری از موزه ملی ایران در چین به نمایش گذاشته شده است که دوره تاریخی از عصر آهن تا دوره صفوی را در برمی‌گیرد و بیش از ۳ هزار سال فرهنگ و هنر ایران را به نمایش گذاشته است.

۲۱۱ شیء تاریخی ایران در چین

تکوک زرین هخامنشی به شکل شیر نشسته از همدان، جام زرین مارلیک با نقش اسب شاخدار، آجر لعابدار قلایچی با نقش جانور، پارچ دسته‌دار نقره‌ای همدان، جلو تنه شیر تخت جمشید از جنس لاجورد، سرمجسمه تخت جمشید از خمیر آبی، تکوک زرین هخامنشی، نیم‌تنه انسانی گچی از حاجی‌آباد فارس، کاسه شیشه‌ای ساسانی از دیلمان گیلان، بشقاب نقره‌ای ساسانی و بشقاب پایه‌دار نقره‌ای ساسانی با نقش سوارکار، از جمله شاخص‌ترین آثار این نمایشگاه هستند که در کنار مجموعه‌ای از سکه‌ها و زیورآلات طلایی و نقره‌ای و ظروف شیشه‌ای، برنجی و مسی، پلاک‌ها و مُهرهای مفرغی، تکوک‌ها، تندیس‌ها و مجسمه‌های سنگی و گِلی، کاشی‌های لعابدار و همچنین کتیبه‌های تخت جمشید، ‌ «موقت» و «امانی» به چین منتقل شده‌اند.

سرستون گاو کاخ آپادانای تخت جمشید، نسخه اویغوری از مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، یک برگ نگارگری از خمسه نظامی و یک ورق نگارگری از سده ۱۶ و ۱۷ میلادی، به همراه مجسمه داریوش، پنج شیئی هستند که بازآفرینی شده‌ و مولاژ آن‌ها به نمایش گذاشته شده است.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تا کنون جزئیات بیشتری از جمله چگونگی انتقال این آثار از ایران به چین و یا تعهدات و ضمانت‌های احتمالی که چین برای نمایش امانی، حفاظت و بازگشت این آثار داده و یا شهرهای دیگری که قرار است این آثار در آنجا نیز به نمایش گذاشته شود، ارائه نکرده است. پیش‌تر گفته شده بود نمایشگاه «شکوه ایران باستان» با تأیید و مصوبه دولت، در موزه‌های شانگهای، گوانجو، شنجن، شیان و ارومچی نیز به نمایش گذاشته خواهد شد.

هادی میرزایی ـ‌ مدیر اداره‌کل موزه‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ، در روزهای نخست برپایی این نمایشگاه در پکن نیز گفته بود: «تمام هزینه‌های مربوط به این نمایشگاه از آماده‌سازی اشیاء تا بسته‌بندی، حمل و نقل و اعزام امنای اموال فرهنگی ـ تاریخی موزه ملی ایران و نمایندگان ایران برای حضور در افتتاحیه نمایشگاه با چین بوده است. همچنین دولت چین برای این آثار به ایران «تضمین صیانت از اموال» داده است.»

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار کرده است نمایشگاه «شکوه ایران باستان» را با هدف معرفی شایسته تاریخ و تمدن شکوهمند ایران و نیز ترغیب و تشویق گردشگران چینی برای سفر به ایران و با عنایت به تأثیر برگزاری نمایشگاه‌ها بر جذب گردشگران خارجی، در کشور چین برگزار کرده است.

علی دارابی ـ قائم مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ در نخستین روزهای برپایی این نمایشگاه در پکن، گفته بود: در روز دوم نمایشگاه «شکوه ایران باستان»، همه بلیت‌های این نمایشگاه برای دو هفته آینده پیش‌فروش شد و این نشانه‌ای از اقبال جهانیان به جایگاه و عظمت تمدن و فرهنگ و هنر ایرانیان است.

موضوع برپایی نمایشگاه آثار تاریخی ایران در چین، از سال ۱۴۰۰ و به دنبال بیانیه مشترک «ابتکار عمل آسیایی در حفاظت از میراث‌ فرهنگی» که به مناسبت پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور امضا شده بود، مطرح بود. در آن بیانیه دو کشور ایران و چین نسبت به برگزاری نمایشگاه‌های متقابل آثار موزه‌ای در خاک دو کشور متعهد شده‌اند. بر این اساس در خرداد ۱۴۰۱ جبرئیل نوکنده ـ‌ رییس کل موزه ملی ایران ـ‌ که تا سال ۱۳۹۸ و پیش از همه‌گیری کرونا با بسیاری از کشورها نمایشگاه مشترک و متقابل برگزار کرده بود، از مذاکرات ایران و چین برای برگزاری چنین نمایشگاهی به ایسنا خبر داده بود.

موزه ملی ایران پیش‌ از این هم نمایشگاه‌هایی را در چین برگزار کرده بود. سال ۱۳۹۱ حدود ۱۰ اثر برگزیده از موزه ملی ایران به موزه شانگهای چین امانت داده شد تا در شصتمین سال تاسیس این موزه، در کنار ۹۰ سفال تاریخی از کشورهای آمریکا، ترکیه، انگلستان، ایتالیا به نمایش گذاشته شود.

سال ۱۳۹۸ نیز در نمایشگاهی با عنوان «شکوه تمدن‌های آسیا»، مشترکا با ۲۱ کشور از جمله افغانستان، پاکستان، ارمنستان، هند، اردن، تاجیکستان، مغولستان، ترکمنستان، میانمار، سریلانکا، آذربایجان، لبنان، امارات متحده عربی، کامبوج، ژاپن، عربستان سعودی، مالزی، سنگاپور و لائوس از قاره آسیا و یونان و مصر از قاره‌های اروپا و آفریقا، ۱۵ شیء تاریخی را برای نمایش به پکن فرستاده بود. در همان سال، ۱۴ قلم شیء دیگر از موزه ملی ایران در شهر ممنوعه چین، در نمایشگاهی با عنوان «دنیای لونگ چوان: سلادون لونگ چوان و جهانی شدن» به نمایش گذاشته شد که بازگشت این آثار به ایران با اجرای دستورالعمل‌های سختگیرانه دوران کرونا در سال ۱۳۹۹ همزمان شد.

برگزاری نمایشگاه‌های مشترک و انتقال تعدادی از آثار تاریخی و اغلب از موزه ملی ایران به موزه‌های کشورهای دیگر بیش از دو دهه قدمت دارد که بیشتر به واسطه تفاهم‌نامه‌های سازمان وقت یا وزارت کنونی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همچنین موزه ملی ایران با برخی موزه‌ها و کشورهای دیگر اتفاق افتاده است که این نمایشگاه‌ها به صورت مشترک و یا متقابل در آلمان، فرانسه، ایتالیا، هلند، اسپانیا و چین برگزار شده‌اند. هرچند این رویه از اواخر سال ۱۳۹۸ با تشدید برخی تحریم‌ها و متعهد نشدن شرکت‌های بیمه متوقف شده بود.