پوشاک بخش مهم فرهنگ هر سرزمینی است

به گزارش اطلاع با ما به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، جشنواره مد و لباس فجر امسال با رویکردی جدید آغاز به کار می‌کند و به همین دلیل، یکی از تفاوت‌هایی که قرار است جشنواره مد و لباس فجر امسال داشته باشد و به عنوان رویکرد قالب مطرح شده این است که به حوزه مد و لباس، نگاه تک نقشی نداشته باشد و با آن به صورت تک نقشی رفتار نشود و همچنین، تصمیم بر این است که در این حوزه، زنجیره تولید پوشاک مدنظر قرار بگیرد و صرفاً روی طراحی تمرکز نشود و این نویدی است برای این که بتوانیم در این حوزه حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم و با ایجاد زنجیره ارزش و ارزش آفرینی به آن چه که در حوزه کلان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مدنظر سیاست گذار است، برسیم.

آن چه که در حوزه مد و لباس مطرح می‌شود علاوه بر صنعت و تجارت و اقتصاد، مسائل بسیار حساس فرهنگی و تراز اجتماعی هستند که می‌توانند در حوزه‌های مختلف برای بانوان و آقایان موردنظر قرار بگیرند و درواقع، یکی از موضوع‌های حساس برانگیز سیاست گذار فرهنگی به شمار می‌آیند که باید به آن‌ها پرداخته شود و به همین دلیل، قرار است در جشنواره مد و لباس فجر امسال سه بخش وجود داشته باشد: صنعت مد و لباس، پوشاک و پوشش تراز اجتماعی بانوان و تبلیغات مد که هر یک از آن‌ها می‌توانند به نهاد‌های علمی کشور وابستگی خاصی داشته باشند و این نهاد‌ها می‌توانند در این رابطه، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشند و در این میان، اگر این زنجیره بین حوزه اجرا و علم و دانشگاه متصل باشد می‌تواند منافع سرشاری را برای کشور به همراه داشته باشد؛ هم از نظر اجتماعی و هم از نظر سرمایه‌های اجتماعی و مسائل اقتصادی در سطح کلان کشور.

محمد عارف، استاد دانشگاه و پژوهشگر لباس اقوام درمورد دلیل توجه به لباس اقوام در صنعت مد و لباس کشوربیان کرد: با توجه به این که ایران کشوری است که هم از لحاظ ژرفی، ژرف و هم از نظر پهنایی، پهناست و از دوره هخامنشیان تاکنون، ۳۰ قوم بزرگ در آن زندگی می‌کنند و البته تعدادی از این اقوام ادغام شده و بخشی از آن‌ها به صورت قدرتمند جلو آمده اند و زبان‌ها و مذاهب متعدد و گوناگونی وجود دارند. همین موضوع باعث متمایز شدن ایران شده و ممکن است این سوال به وجود آید با توجه به این که کشور‌هایی مثل چین و هند و… دارای اقوام هستند آیا این مسئله در آن جا هم دارای اهمیت است؟ که باید گفت: خیر. چون در آن جا بخشی از اقوام رفته اند و ژن، زبان و فرهنگ به صورت همزمان نرفته اند، در حالی که در ایران، کوه و آسمان و همجواری با دیگر اقوام و نوع زندگی و ازدواج‌های درون گروهی و برون گروهی باعث شده است که نسبت به طبیعت و انسان، لباس هم، متمایز و شاخص و منحصر به یک قوم شود و جذابیت ایجاد کند.

این استاد دانشگاه گفت: قوم لر با زندگی در کوهستان‌ها و طبیعت زاگرس و با پوشاک، جنس و رنگ، هم به صورت زنانه و هم مردانه و کودکانه و هم به صورت همگانی در موقعیت‌ها و ایام مختلف شاخص‌هایی را از طبیعت دریافت کرده است. بنابراین، در حوزه قوم شناسی مثلثی را درنظر می‌گیریم که یک ضلع آن طبیعت، ضلع دیگر فرهنگ و یک ضلع دیگرش انسان یا قوم است و باید در ایران ۳۰ مثلث این چنینی ایجاد شود تا متوجه شویم چرا لباس‌های آن متفاوت هستند. به همین دلیل، ایران کشوری پر از رنگ و جنس‌های مختلف پوشاک و آرزوها، اسطوره ها، افسانه ها، داستان ها، کهن الگو‌ها و زبان‌ها و مذاهب و فرهنگ است که به نظر بنده، ما در ایران خرده فرهنگ نداریم و همه اقوام هم فرهنگ هستند که همه این‌ها باعث تفاوت و جذابیت‌ها شده اند.

عارف با اشاره به دلیل اهمیت پرداختن به فرهنگ و لباس اقوام تصریح کرد: نه تنها قصد نیست که اقوام در هم ادغام شده و یکدست شوند و یکسان سازی صورت بگیرد بلکه هدف، قوی سازی خود اقوام است. چون مثل چند گلدان است که گل‌های متفاوتی دارد و خداوند متعال فرموده اند که ما شما را متفاوت خلق کرده ایم با زبان‌ها و فرهنگ‌ها و آرزو‌ها و آمال متفاوت تا از دیدن هم لذت ببرید و به یکدیگر کمک کنید و برای هم پرسش ایجاد کنید و دنبال پاسخ بگردید تا زندگی شما از لحاظ فرهنگی و اجتماعی جذاب شود. بنابراین، پرداختن به پوشاک مثل پرداختن به نیاکان است و در نئوکلاسیسم، یک مانیفستی وجود دارد که می‌گوید باید بر تکیه بر گذشتگان، نیاکان و اجداد و نگاهی به آینده و دورنما اکنون خود را بسازی. یعنی نمی‌توانیم گذشته را فراموش کنیم و بدنبال آینده باشیم و در مقابل، هر روز که بیدار می‌شویم باید برای فردای خود برنامه ریزی کنیم. به همین خاطر، فردا‌های اقوام هم برایشان بسیار مهم است.

ین پژوهشگر لباس اقوام مطرح کرد: ما معتقد هستیم فرهنگ ساختنی نیست بلکه فرهنگ خودش را مشهور می‌کند و پوشاک هم، بخشی از فرهنگ است و در حوزه انسان شناسی می‌گوییم زادروز، ازدواج و مرگ سه گزار اساسی هستند که در زندگی انسان رخ می‌دهند و بر این باوریم که نباید بین پوشاک اقوام مقایسه کرد و شاید نتیجه بخش نباشد. چون نمی‌توان مثلاً گل مریم را با گل رز مقایسه کرد و به همین خاطر، اقوام خرده فرهنگ نیستند بلکه فرهنگ هستند و اقلیت هم وجود ندارد و به نظر بنده، همه کامل هستند و در مجموع، وقتی کنار هم قرار می‌گیرند ملیت اقوام ایران را تشکیل می‌دهند که ایرانی است و ریشه شان به هم پیوند خورده است.

عارف افزود: باید تا حدی متوجه گارد قبایل و اقوام و عشایر نسبت به تغییرات باشیم. چون با فرهنگی که به آن‌ها دستور دهد مقابله می‌کنند. بنابراین، پوشاک باید مثل موسیقی و خوردنی و افسانه‌ها خودش را مشهور کند و اقوام از آن استقبال کنند و به نظر بنده، مثل همه عناصر فولکلور که بیش از ۴۰ عنصر هستند باید اجازه دهیم که دریچه باز شود و اقوام به سمت آن بیایند و هیچ زمانی نمی‌توان به آن‌ها باید گفت؛ چه در رنگ و فرم و چه در جنس و این ۴۰ عنصر خیلی به یکدیگر مربوط هستند و متأسفانه وقتی ما به سمت صنعت رفتیم طبیعت را فراموش کردیم و همین موضوع باعث شده است که فرهنگ، خود به خود آسیب ببیند؛ به طوری که پوشاک، زیورآلات و کلمات و حتی چهره افراد هم در حال تغییر هستند و به نظر بنده، این اتفاق خوبی نیست و امیدوارم یک گردهمایی ۴۰ عنصر فولکلوریک برپا شود.