مسکو، کی‌یف و تهران، منتظر تحقق برنامه ترامپ برای پایان نبرد اوکراین

به گزارش اطلاع با ما ، مسکو، کی‌یف و تهران، منتظر تحقق: از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین، دونالد ترامپ بارها اظهار کرده است که اگر در انتخابات ۲۰۲۰ پیروز می‌شد و در کاخ سفید می‌ماند، این جنگ به وقوع نمی‌افتاد. او قبل از آغاز رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۲۴ همچنین مدعی شد اگر دوباره به قدرت برسد، می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت این جنگ را پایان دهد. اما با شروع رقابت‌ها رویکرد ترامپ تغییراتی جزئی پیدا کرد و به جای تاکید بر سخنان جنجالی درباره پذیرش الحاق بخش‌های شرقی اوکراین به روسیه، بیشتر بر لزوم پایان دادن به جنگ و کاهش تلفات انسانی تمرکز کرد.

سابقه روابط نزدیک ترامپ با پوتین و مخالفت‌های نزدیکان او با صرف هزینه‌های کلان برای مسائل نظامی در خارج از آمریکا، این موضوع را پیچیده کرده است. در آستانه انتخابات، رابطه ترامپ با ولودیمیر زلنسکی نیز بهبود یافت و این مسئله ترامپ را در موقعیتی قرار داده بود که دیگر نمی‌خواست به دلیل روابطش با پوتین تحت فشار شدید رسانه‌ها قرار گیرد. بنابراین سخنان او تا پیش از اعلام نتیجه انتخابات بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت و طرح ترامپ برای پایان‌دادن به جنگ هنوز در حال تنظیم است.

ترامپ تمایل خود را به آغاز مذاکرات صلح و احتمالاً اعطای امتیازات سرزمینی به روسیه نشان داده و این موضع او با مخالفت‌هایی در داخل آمریکا و به ویژه از سوی زلنسکی در مورد واگذاری اراضی به روسیه روبرو شده است. ترامپ، در حالی که تاکید دارد اولویت باید بر پایان جنگ و نه بازیابی سرزمین‌ها باشد، تلاش دارد تا اوکراین را مجبور به پذیرش این تغییرات کند. برخی مشاوران ترامپ بر این باورند که اگر زلنسکی به هر قیمت خواستار بازپس‌گیری این مناطق باشد، نشان‌دهنده عدم جدیت او در مذاکرات است.

یکی از پیشنهادات ترامپ، استقرار نیروهای انگلیسی و اروپایی برای ایجاد یک منطقه حائل غیرنظامی ۸۰۰ مایلی میان نیروهای روسیه و اوکراین است. این منطقه نیازمند مشارکت بیشتر کشورهای اروپایی در تأمین امنیت به جای اتکای صرف به نیروهای ناتو یا سازمان ملل است. در این راستا، ترامپ ممکن است از اوکراین بخواهد تا خواسته‌هایش مبنی بر پیوستن به ناتو را برای چند سال به تعویق بیندازد. این امر می‌تواند نگرانی‌های امنیتی روسیه را کاهش دهد و در عین حال فرصت‌هایی برای مذاکره فراهم آورد. زلنسکی تاکنون هرگونه طرح صلحی را که شامل واگذاری اراضی به ویژه در رابطه با کریمه باشد، رد کرده است. با این حال، برخی مشاوران ترامپ ایجاد مناطق خودمختار در مناطق مورد مناقشه را پیشنهاد کرده‌اند. این پیشنهادات، گرچه با مخالفت شدید زلنسکی روبروست، همچنان جزو استراتژی‌های ترامپ برای حل بحران به حساب می‌آید.

رویکرد ترامپ در قبال مسئله اوکراین می‌تواند تاثیراتی بر ایران هم داشته باشد. هرگونه آتش‌بس یا صلح در جنگ اوکراین ممکن است توجهات آمریکا و اتحادیه اروپا را از روسیه به ایران معطوف کند. ایران در جنگ اوکراین به روسیه برخی کمک‌های نظامی ارائه داده و این کمک‌ها تبدیل به یک ملاحظه جدی برای اروپایی ها در روابط با ایران شده است. ممکن است پس از آتش‌بس یا صلح، با به حاشیه رفتن این کمک‌ها یک مانع در مسیر بهبود روابط ایران و کشورهای اروپایی به و طور کلی غرب برداشته شود. اتحادیه اروپا که به دلیل کمک‌ها به روسیه تحریم‌هایی علیه ایران وضع کرده، ممکن است با پایان جنگ اوکراین بازنگری در تحریم‌ها را در دستور کار قرار دهد، به ویژه اگر طرفین در مسائل هسته‌ای تمایل به همکاری نشان دهند.

علاوه‌براین، پایان جنگ روسیه و اوکراین ممکن است تاثیرات عمیقی بر روابط ایران و روسیه داشته باشد. همکاری‌های نظامی ایران و روسیه در این جنگ به هیچ عنوان تضمین‌کننده مشارکت دائمی و مستمر آنها در زمینه‌های دیگر نخواهد بود. به‌ویژه در شرایطی که منافع دو کشور در خاورمیانه، به خصوص در تنش‌های ایران و اسرائیل، کاملاً هم‌راستا نیست و حتی ممکن است روسیه به ازای دریافت امتیاز در اوکراین از ارائه کمک به ایران در جنگ منطقه‌ای اجتناب کند. با این وجود روسیه نسبت به بهبود روابط ایران با کشورهای غربی حساسیت دارد و همواره به دنبال حفظ ایران در جبهه یک رقابت ‏چند قطبی جهانی خواهد بود که لازمه آن ارائه برخی حمایت‌ها خواهد بود.

در مجموع، طرح ترامپ برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین همچنان در حال شکل‌گیری است و شامل پیچیدگی‌های زیادی می‌شود. هرچند ترامپ از مذاکرات صلح و حتی احتمال واگذاری اراضی به روسیه حمایت کرده است، اما آینده مذاکرات به شدت بستگی به تحولات سیاسی داخلی آمریکا، روابط ترامپ با زلنسکی، و همچنین مواضع روسیه و ایران دارد.