بحران مونتاژ خودرو در ایران: انحصار، گران‌فروشی و ارزبری بالا

به گزارش اطلاع با ما بحران مونتاژ خودرو در ایران- در سال ۱۳۹۷ و هم‌زمان با تشدید تحریم‌ها، دولت واردات خودرو را به منظور صرفه‌جویی ارزی ممنوع کرد. این اقدام که با هدف کاهش فشار بر منابع ارزی انجام شد، در عمل باعث انحصاری‌تر شدن بازار خودرو و رشد مونتاژ خودروهای چینی توسط شرکت‌های خصوصی داخلی شد.

مونتاژ خودرو: سودجویی به‌جای تولید واقعی

شرکت‌های خصوصی با واردات قطعات منفصله از چین، خودروهایی را در ایران مونتاژ و با قیمت‌هایی نجومی روانه بازار می‌کنند. این محصولات اغلب با سودهای کلان و بدون شفافیت قیمتی عرضه می‌شوند. به‌طوری‌که قیمت نهایی خودروهای مونتاژی، چندین برابر قیمت واقعی آن‌ها در بازار جهانی است.

حتی شرکت‌های بزرگی مانند ایران‌خودرو و سایپا نیز به‌دلیل سود بالا و کاهش هزینه‌ها به سمت مونتاژ خودرو با قطعات چینی روی آورده‌اند. این روند به‌حدی جذاب بوده که شرکت‌های غیرخودرویی نیز تمایل به ورود به این صنعت نشان داده‌اند.

چالش‌های اصلی

1. انحصار و سیاست‌گذاری ناکارآمد

ممنوعیت واردات خودرو، رقابت را از بین برد و زمینه گران‌فروشی را برای مونتاژکاران فراهم کرد. سیاست‌گذاری‌های وزارت صمت نیز با تأکید بر قیمت‌گذاری دستوری، نتوانست این معضل را حل کند.

2. نوسانات ارزی و تأثیر بر قیمت‌ها

وابستگی شدید مونتاژکاران به ارز، بهانه‌ای برای افزایش مداوم قیمت‌ها شده است. علاوه بر این، ارز تخصیص‌یافته به این شرکت‌ها اغلب بالاتر از نرخ واقعی بازار است.

3. ارزبری بالا و نبود عمق ساخت داخل

برخلاف وعده‌های وزارت صمت برای کاهش ارزبری و استفاده از قطعات داخلی، واردات قطعات خودرو همچنان در حجم بالا انجام می‌شود. به‌عنوان نمونه، طی نیمه نخست امسال بیش از ۲.۹ میلیارد دلار صرف واردات قطعات خودرو شده است.

4. قیمت‌گذاری غیرشفاف و سودهای کلان

مونتاژکاران خودروهای خود را به‌طور متوسط ۲ تا ۴ برابر قیمت جهانی به فروش می‌رسانند. به‌عنوان مثال، خودرویی با قیمت واقعی ۱۵ هزار دلار، در ایران با قیمت ۳۰ هزار دلار عرضه می‌شود.

پیامدها

این وضعیت باعث شده است که ارزی که باید صرف واردات خودروهای باکیفیت از کشورهایی مانند ژاپن و کره شود، به مونتاژ خودروهای چینی اختصاص یابد. نتیجه این تصمیمات، افزایش بی‌اعتمادی مصرف‌کنندگان، گرانی خودرو و ناکارآمدی در رقابت‌پذیری صنعت خودرو ایران است.

راهکارها

رفع انحصار و آزادسازی واردات خودرو: واردات خودروهای دست دوم و نو می‌تواند رقابت را در بازار افزایش داده و از انحصار جلوگیری کند.

شفافیت ارزی و کاهش ارزبری: نظارت دقیق بر مصرف ارز در بخش مونتاژ و افزایش استفاده از قطعات داخلی ضروری است.

سیاست‌گذاری مبتنی بر رقابت: اصلاح رویکردهای وزارت صمت برای تقویت رقابت و جلوگیری از گران‌فروشی ضرورت دارد.

بدون اقدام فوری و اصلاح سیاست‌ها، صنعت خودرو ایران نه‌تنها در مسیر توسعه قرار نمی‌گیرد، بلکه با افزایش هزینه‌ها و کاهش رضایت مصرف‌کنندگان مواجه خواهد شد.