بحران اعتماد در نظام سلامت ایران: ریشه‌ها، پیامدها و راهکارها

به گزارش اطلاع با ما  ، بحران اعتماد در نظام سلامت ایران: حوادث اخیر در نظام سلامت ایران، از نابینایی بیماران تا فوت بیماران دیالیزی و آتش‌سوزی بیمارستان، نشان‌دهنده ضعف نظارت، تعارض منافع و ساختارهای ناکارآمد است. این مشکلات منجر به افزایش بی‌اعتمادی عمومی، شکایات بیماران و آسیب به اعتبار کادر درمان شده است. برای عبور از این بحران، تقویت نظارت مستقل، کاهش تعارض منافع، بهبود زیرساخت‌ها و شفافیت در مدیریت ضروری است. اصلاحات اساسی در ساختار سلامت، تنها راه بازسازی اعتماد عمومی و تضمین سلامت جامعه است.

تحلیل چالش‌های اخیر نظام سلامت در ایران: ریشه‌ها و پیامدها

۱. مقدمه: افزایش حوادث و پیامدهای اعتمادزدایی

حوادث اخیر از جمله نابینایی بیماران بیمارستان چشم‌پزشکی، فوت ۷۰ بیمار دیالیزی به دلیل داروی بی‌کیفیت و آتش‌سوزی بیمارستان قائم در رشت، زنگ خطری جدی برای نظام سلامت است. این وقایع نه‌تنها جان بسیاری را گرفته، بلکه اعتماد عمومی به نظام درمانی کشور را متزلزل کرده است. در این میان، نبود نظارت مؤثر و ساختارهای معیوب نظام سلامت نقش محوری داشته است.

—

۲. عوامل اصلی وقوع حوادث:

الف) ضعف در نظارت و کنترل کیفیت

داروهای بی‌کیفیت: فوت بیماران دیالیزی به دلیل مصرف محلول‌های آلوده نمونه‌ای از عدم نظارت مؤثر بر تولید و توزیع داروهاست.

عدم پایش استانداردها در مراکز درمانی: استفاده از تجهیزات غیراستاندارد یا فرسوده در بیمارستان‌ها، مانند آنچه در بیمارستان قائم رخ داد، نشان از فقدان سیستم‌های بازرسی منظم دارد.

ب) ساختارهای ناکارآمد و تعارض منافع

بررسی شکایات مرتبط با قصور پزشکی عمدتاً توسط صنف پزشکان صورت می‌گیرد، که شائبه تعارض منافع را به همراه دارد.

تمرکز صرف بر درمان به جای پیشگیری و مدیریت بهینه منابع نیز منجر به افزایش خطاهای پزشکی و کاهش اثربخشی خدمات شده است.

ج) فشار کاری و کمبود امکانات

حجم بالای بیماران نسبت به تعداد محدود پرسنل پزشکی و تجهیزات، احتمال خطاهای انسانی و فنی را افزایش داده است.

نبود بودجه کافی برای به‌روزرسانی زیرساخت‌ها و آموزش کادر درمان، مشکلات را تشدید کرده است.

—

۳. پیامدهای اجتماعی و روانی:

الف) بی‌اعتمادی عمومی به نظام سلامت

تکرار چنین حوادثی، بیماران را به سمت درمان‌های خودسرانه یا اعتماد به منابع غیرپزشکی در فضای مجازی سوق می‌دهد.

کاهش اعتماد به پزشکان، در بلندمدت سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد.

ب) افزایش شکایات و نارضایتی عمومی

افزایش پرونده‌های قصور پزشکی، نشان‌دهنده شکاف میان انتظارات مردم و عملکرد نظام سلامت است.

بسیاری از بیماران احساس می‌کنند حقوقشان نادیده گرفته شده و شفافیت کافی در پیگیری شکایات وجود ندارد.

—

۴. راهکارها و پیشنهادات:

الف) تقویت نظارت و بازرسی

ایجاد نهادهای نظارتی مستقل از وزارت بهداشت برای ارزیابی کیفیت خدمات درمانی و دارویی.

توسعه سامانه‌های آنلاین گزارش‌دهی خطاها و نظارت بر عملکرد مراکز درمانی.

ب) مدیریت تعارض منافع

واگذاری داوری پرونده‌های قصور پزشکی به هیئت‌های بی‌طرف شامل نمایندگان بیماران، حقوق‌دانان و پزشکان مستقل.

تفکیک بیمه‌های درمانی از وزارت بهداشت برای جلوگیری از تضاد منافع.

ج) آموزش و توسعه زیرساخت‌ها

سرمایه‌گذاری در به‌روزرسانی تجهیزات بیمارستانی و آموزش مستمر پرسنل درمانی.

افزایش ظرفیت نیروی انسانی برای کاهش فشار کاری بر پزشکان و کادر درمان.

د) فرهنگ‌سازی و شفافیت

اطلاع‌رسانی شفاف در خصوص علل و عواقب حوادث پزشکی و اقداماتی که برای جلوگیری از تکرار آن‌ها انجام شده است.

ترویج اخلاق پزشکی و مسئولیت‌پذیری در میان کادر درمان.

—

۵. نتیجه‌گیری: نیاز به اصلاحات اساسی

حوادث اخیر نشان‌دهنده مشکلات عمیق در ساختار نظام سلامت ایران است. اصلاح این وضعیت نیازمند تغییرات بنیادین، از نظارت مستقل گرفته تا کاهش تعارض منافع و بهبود شرایط کاری کادر درمان است. بدون اقدامات سریع و مؤثر، این بحران نه‌تنها سلامت عمومی بلکه اعتماد اجتماعی را به‌طور جدی تهدید خواهد کرد.