بازگشت دوگانگی به سیاست‌ خارجی ایران

به گزارش اطلاع با ما  بازگشت دوگانگی به سیاست‌ خارجی ایران- پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری ایران پیامدهای در سیاست خارجی به همراه خواهد داشت. مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی ایران پیش روی دولت چهاردهم به شرح ذیل است:

 تشکیل تیم دیپلماسی

کمپین پزشکیان با همراهی تیم دیپلماسی دولت رئیس‌جمهور سابق حسن روحانی انجام شد. به احتمال زیاد سهم وزارت امور خارجه به عباس عراقچی یا فردی شبیه به او تعلق می‌گیرد تا تیم جدید مسیری متفاوت از مسیر قبلی که در رأس آنها امیرعبداللهیان و علی باقری بودند را آغاز کند.

 مذاکرات هسته‌ای

پزشکیان سعی خواهد کرد تا مسیر بازگشت به توافق هسته‌ای را فراهم سازد. اجرای وعده پزشکیان کار آسانی نخواهد بود زیرا تحولات هسته‌ای ایران نشان‌دهنده واقعیتی کاملاً متفاوت با زمان امضای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است. موانع داخلی مانند قانون اقدام راهبردی مجلس وجود دارد؛ غربی‌ها نیز به دنبال توافق جامعی هستند که به موضوعات هسته‌ای محدود نشود. اما راه‌هایی برای فرار از این بن‌بست مانند «استراتژی کمتر در برابر کمتر» وجود دارد.

 راهبرد نگاه به شرق

پزشکیان بر لزوم تنوع بخشیدن شرکای خود و عدم اتکای کامل بر بلوک شرقی تاکید دارد. اما تصمیم توجه کمتر به شرق با وجود نفوذ چین و روسیه آسان نخواهد بود. انتظار می‌رود که در دوره آتی شاهد تضاد بین تمایل دولت در توجه به غرب یا دست‌کم «تنوع بخشیدن به شرکا» و تمایل «دولت پنهان» در توجه به شرق باشیم که پروژه‌هایی مانند کریدور شمال-جنوب یا ادغام در اتحادیه اوراسیا را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

 روابط با کشورهای همسایه‌

پزشکیان بر پیگیری «سیاست همسایگی» تاکید دارد. اما موانع مهمی در این زمینه وجود دارد. چهره‌هایی که برای در دست گرفتن سکان دیپلماسی ایران نامزد شده‌اند، خواستار حل مسائل منطقه‌ای نه از طریق گفتگو با شرکای منطقه‌ای بلکه از طریق مذاکره با قدرت‌های غربی هستند.

 روند عادی‌سازی

ایران سعی خواهد کرد از گسترش روند عادی‌سازی اعراب با اسرائیل جلوگیری کند و عربستان را متقاعد به عدم اتخاذ این رویکرد کند. برخورد دولت جدید با محور مقاومت شاهد تحول محسوسی خواهد بود. این احتمال وجود دارد که وزیر خارجه جدید فاصله بیشتری با شبه‌نظامیان حفظ کند و به سمت تعامل با سازمان‌های دولتی حرکت کند. ما در حال بازگشت به زمان دوگانگی و تقسیم کار سنتی هستیم. به نحوی که حمایت از شبه‌نظامیان وظیفه نهادهای انقلابی خواهد بود، در حالی که نهادهای دیپلماتیک دولت مشغول همکاری با نهاد‌های دولتی منطقه‌ خواهند بود.

 کریدورهای تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی

عدم حضور ایران در کریدورهای منطقه‌ای یک نگرانی بزرگ اقتصادی است. تمرکز رسمی دولت رئیسی بر فعال سازی کریدور شمال-جنوب بود. در دولت پزشکیان احتمالاً شاهد کاهش تلاش‌ها برای فعال‌سازی این کریدور در ازای ارتقای آمادگی ایران برای ایفای نقش بیشتر در چارچوب کریدور کمربند- جاده چین و کریدورهای منطقه‌ای خواهیم بود.

 نتیجه‌گیری

در خصوص اکثر پرونده‌های اصلی روی میز شاهد سیاست‌های متفاوتی از سوی دولت پزشکیان خواهیم بود. مرحله بعدی، مرحله بازگشت به دوگانگی تصمیم گیری ایران در سیاست خارجی خواهد بود. دولت در مورد مسائل کلیدی رویکردهایی متفاوت از «دولت پنهان» اتخاذ می‌کند. در سایه بازگشت اصلاح طلبان به سکان دیپلماسی و در ازای عدم اعتراض «دولت پنهان» به آغاز مذاکرات ایران و غرب، قدرت‌های غربی برای حمایت از موضع «میانه‌روها» اشتیاق نشان خواهند داد.