اثرگذاری معاملات طلا در مرکز مبادله جلوگیری از خروج ارز است نه کارمزد معاملات

به گزارش اطلاع با ما محسن شمشیری :روند قیمت جهانی طلا نشان می دهد که قیمت طلا در دو هفته اخیر از 2380 دلار به 2390 دلار افزایش و سپس به 2316 دلار کاهش یافته است. این روند در طول 30 سال اخیر و یک سال اخیر بی سابقه بوده است. در یک سال اخیر قیمت طلا از محدوده کانال 1900 دلار تا بالای کانال 2300 دلار افزایش داشته و کارشناسان دلیل آن را جنگ اوکراین، التهاب در منطقه خاورمیانه و سایر تحولات اقتصادی و بازارهای مختلف سهام و نفت و همچنین رشد تقاضا در کشورهایی مانند هند، ارزیابی کرده اند که باعث توجه سرمایه گذاران به این فلز قیمتی و دارایی سنتی شده است. در 30 سال اخیر قیمت طلا از زیر 500 دلار در 1995 به بالای 1500 دلار در 2010 رسید و در ایران در طول دهه 1390 شاهد افزایش قیمت طلای جهانی و قیمت ارز در داخل بوده ایم که به صورت همزمان عامل افزایش قیمت طلا و سکه بوده است. در 5 سال اخیر نیز قیمت طلا از کانال 1300 دلار در 2019 به 1800 دلار در پایان دولت ترامپ در 2020 رسید و با پیروزی بایدن به تدریج به بالای 1800 دلار افزایش یافت و در سال های 2023 و 2024 به اوج خود رسیده است. اکنون در نزدیکی انتخابات آمریکا در آبان ماه امسال، قیمت اونس طلا به کانال 2300 دلار رسیده و در کل دوره دولت بایدن 500 دلار افزایش یافته و این موضوع نشان دهنده نگرانی سرمایه گذاران از نتایج عملکرد دولت بایدن و ناآرامی های منطقه بوده است.
براین اساس برخی کارشناسان معتقدند که احتمالا با پیروزی ترامپ و جمهوری خواهان در آبان ماه، می توان انتظار کاهش یا ثبات نسبی قیمت طلا در 2025 را داشت.

قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۲/۰۹

اثرگذاری اصلی معاملات طلا در مرکز مبادله جلوگیری از خروج ارز است نه کارمزد معاملات

در هفته های اخیر، برخی منتقدان عملکرد مرکز مبادله ارز و طلا، که به موضوع خروج ارز کشور، رابطه تنگاتنگ ارز و طلا در تجارت خارجی، مشقت های صادرات کالا، تامین اسکناس ونیاز های کشور کمتر توجه دارند و یا از آمارهای خروج ارز در طول یک دهه اخیر بی خبر هستند، به جای بررسی اثرگذاری معاملات طلا در مرکز مبادله ارز و طلای بانک مرکزی، شبهه هایی در قانونی بودن معاملات طلا در مرکز مبادله و کارمزد دریافتی بابت این معاملات طلا را مطرح کرده و به آن ایراد وارد کرده اند و از جمله عده ای از فعالان بازار معتقدند که کارایی معاملات طلا در بورس کالا یا از طریق نهادهای دیگر که در گذشته اجرا شده، بیش از مرکز مبادله بوده است.
اما لازم است که منتقدان به اثرگذاری سیاست ها در مقاطع زمانی مختلف و همچنین وظایف بانک مرکزی در ایجاد تعادل در بازار ارز و طلا و جلوگیری از خروج ارز و نوسان قیمت ها توجه داشته باشند که آنچه از ظاهر معاملات در مرکز مبادله، کارمزد دریافتی، مبنای قانونی این معاملات در مرکز مبادله مهمتر است، اثرگذاری این سیاست است که می تواند به جلوگیری از خروج ارز که دلایل آن را در این یادداشت توضیح می دهیم، منجر شود.
همچنین لازم است توجه داشته باشیم همان طور که در شرایط خاص اقتصادی، کنترل و مدیریت در حاشیه بازار از سوی بانک مرکزی رخ می دهد و سیستم شناور مدیریت شده ارزی تلاش می کند که از نوسانات شدید قیمت ارز در بازار در حد توان و امکانات موجود جلوگیری کند، در بازار طلا نیز باید در چارچوب قانون جدید بانک مرکزی واختیارات و وظایفی که بانک مرکزی در بازار طلا دارد، نوعی کنترل و شفافیت و مدیریت را به کار بگیرد تا طلا به ابزاری برای خروج ارز تبدیل نشود.

اواخر پاییز سال گذشته شبهاتی در خصوص واردات طلا شنیده می‌شد مبنی بر اینکه برخی از واردکنندگان، کالاهای ارزشمند مانند طلا (حجم کم و ارزش بالا) را پس از ورود به کشور، از مجاری غیرقانونی به خارج کشور منتقل نموده و سپس همان کالا را مجددا در بازه زمانی دیگر با ثبت سفارش جدیدی به کشور وارد و مجددا ارز خارج می کردند، این چرخه ورود قانونی و خروج غیرقانونی منجر به خروج مکرر ارز از کشور شده است. براین اساس بانک مرکزی بنا بر رسالت خود در جهت ساماندهی و مدیریت بازار ارز و طلا و در پی چاره‌جویی برای حل مشکل مذکور نسبت به تدارک زیرساخت‌های قانونی و نیز اجرایی ایجاد یک بازار رسمی طلا در کشور اقدام کرد به گونه ای که از چرخه خروج غیرقانونی طلا جلوگیری به عمل آورد. بر این اساس مطابق مقررات جدید بانک مرکزی رفع تعهد ارزی واردات طلا از محل ارز حاصل از صادرات مشروط به تاییدیه تحویل، عرضه و فروش شمش طلای وارد شده در مرکز مبادله ارز و طلای ایران است. متعاقب تدوین دستورالعمل معاملات شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، اولین حراج شمش طلا در تاریخ 27/10/1402 با حضور عرضه کنندگان (متقاضیان رفع تعهد ارزی از محل واردات طلا) و متقاضیان خرید طلا (فعالین دارای مجوز حوزه طلا و جواهر) آغاز شد.
از آن روز تا کنون 20حراج موفق انجام شده است که طی آن نزدیک به بیش از 2700 قطعه شمش یک کیلویی مورد معامله قرار گرفته است و صادرکنندگان توانسته‌اند در یک بازار شفاف و کارا و با قیمتهای مبتنی بر سازو کار عرضه و تقاضا ضمن فروش شمش طلای خود، اقدام به رفع تعهد ارزی نمایند. البته مطابق مقررات سایر واردکنندگانی که نیازی به رفع تعهد ارزی از محل واردات طلا ندارند و نیز سرمایه‌گذاران خارجی نیز در صورت تمایل میتوانند از زیرساخت ایجاد شده در مرکز مبادله ارز و طلای ایران جهت عرضه شمش طلای خود اقدام کنند. همچنین مطابق دستورالعمل مصوب، فروش شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلا تنها به صاحبان دارای پروانه کسب از اتحادیه طلا و نیز تولیدکنندگان صنعت طلا و جواهر مجاز اعلام شده است. باتوجه به امکان رصد طلا در سامانه جامع تجارت، این ابتکار عمل ضمن ایجاد شفافیت، می‌تواند منجر به بهبود وضعیت گردش طلا در زنجیره ارزش صنعت طلا شود.
نهایتا قیمت‌های کشف شده در معاملات طلای مرکز مبادله؛ سیگنال بسیار مثبتی برای عرضه‌کنندگان و متقاضیان ارسال کرده است. درواقع از سویی متقاضیان که تولیدکنندگان واقعی صنعت طلا هستند به بازاری دسترسی پیدا کرده‌اند که هدف سفته‌بازانه نداشته و از سوی دیگر نگرانی عرضه‌کنندگان که تا قبل از این ممکن بود از ارزان فروشی شمش طلای خود در این مرکز ترس داشته باشند با کشف قیمت در حاشیه نرخ بازار و با محوریت سازوکار عرضه و تقاضا به طور کامل رفع شده است.

کاهش قیمت طلا به دنبال حراج های بانک مرکزی در مرکز مبادله

از سوی دیگر، کارشناسان معتقدند که تحرکات بانک مرکزی در چهارماه اخیر و از جمله عرضه شمش و سکه در مرکز مبادله طلا و ارز که با دو ویژگی عمده یعنی جلوگیری از خروج ارز و همچنین کاهش رانت مبادله طلا در بازار صورت می گیرد، عامل موثر سوم در کاهش قیمت طلا و سکه بوده است.
به عبارت دیگر، به دنبال آرامش نسبی در منطقه و کاهش قیمت اونس جهانی طلا و کاهش قیمت ارز در بازار داخلی، و همچنین مبادله طلا در مرکز مبادله طلا و ارز، انتظار می رود که بازار طلا با وضعیت و تعادل بهتری مواجه باشد.
فروش 2700 کیلو طلا در ۲۰ حراج که در بیستمین حراج مرکز مبادله ارز و طلا ۸۰ کیلو طلا فروخته شده عامل عمده ای برای تعادل بخشیدن به بازار طلا محسوب می شود.

نوسان قیمت در هفته گذشته

قیمت طلا روز سه شنبه برای لحظاتی از مقاومت ۲۳۰۰ دلاری خود، پایین تر رفت و با ریزش بیش از ۲۳ دلار در یک روز و ۱۷۶ دلار چهار روزه مواجه شده است.
قیمت طلا روز دوشنبه پس از عدم موفقیت در عبور از مقاومت ۲۳۰۰ دلاری خود، با ریزش و اصلاح قیمت مواجه شد. به گفته کارشناسان، دلیل اصلی ریزش قیمت طلا طی شبانه روز گذشته و افت بیش از یک حصول اطمینان بازارهای جهانی در خصوص تنش زدایی موجود میان اسرائیل و ایران بوده است.