آخرین فرصت دیپلماسی با ایران

به گزارش اطلاع با ما  آخرین فرصت دیپلماسی با ایران- آمریکا باید آخرین شانس را به دیپلماسی بدهد، درحالی‌که برای استفاده از نیروی نظامی آماده می‌شود

ریچارد نفیو پژوهشگر ارشد در دانشگاه کلمبیا در مرکز سیاست انرژی جهانی و همکار وابسته در مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک است. او به عنوان معمار تحریمها در دولت اوباما شناخته می‌شد. نفیو در دوران دولت بایدن به‌عنوان معاون نماینده ویژه برای ایران و همچنین در شورای امنیت ملی و وزارت خارجه در دوران دولت اوباما خدمت کرده است.

مخالفت‌های دو دهه‌ای با حمله نظامی به ایران

برای دو دهه، صداهای جنگ‌طلب در واشنگتن خواستار حمله ایالات متحده به برنامه هسته‌ای ایران بوده‌اند و برای دو دهه این درخواست‌ها رد شده‌اند. دلیل این امر تا حد زیادی واضح بود: قابلیت‌های هسته‌ای ایران در مراحل ابتدایی بود. جامعه بین‌المللی بر سر لزوم اثبات صلح‌آمیز بودن نیت‌های هسته‌ای تهران متحد بود و وقتی مشخص شد که چنین نیست، تحریم‌هایی را علیه این کشور اعمال کرد. این تحریم‌ها هزینه‌های سنگینی تحمیل کردند که جمهوری اسلامی را به مذاکرات کشاندند.

دلایل باقی‌ماندن بر مسیر دیپلماسی

هنوز دلایل زیادی برای اجتناب از بمباران ایران وجود دارد. چنین اقدامی بی‌ثباتی و هرج‌ومرج بیشتری به خاورمیانه تزریق می‌کند، منابع قابل‌توجهی از ایالات متحده را در زمانی که واشنگتن مایل به تمرکز روی مناطق دیگر است، مصرف می‌کند و می‌تواند اعتبار آمریکا را تضعیف کند، به‌ویژه اگر حملات موفق نباشند. احتمال شکست نیز بالاست: حتی دقیق‌ترین حملات ممکن است تنها روند هسته‌ای شدن ایران را به تأخیر بیندازد.

چالش‌های امروز

اما امروز، پرونده علیه اقدام نظامی به این سادگی نیست. برنامه هسته‌ای ایران دیگر در مراحل ابتدایی نیست؛ درواقع این کشور تقریباً هر آنچه برای ساخت یک سلاح نیاز دارد را دارد. در عین حال، تهران آسیب‌پذیرتر از گذشته است. شبکه شرکای آن متزلزل شده و اسرائیل در سال 2024 چندین هدف در داخل مرزهای ایران را مورد حمله قرار داده است.

جامعه بین‌المللی نیز اکنون بر سر فشار به رژیم ایرانی شکاف پیدا کرده است. تحریم‌های سختی علیه ایران وجود دارند، اما مرتباً توسط چین، هند و روسیه نقض می‌شوند. ازسرگیری اجرای کامل این تحریم‌ها ممکن است، اما نیازمند همکاری چین است که در زمانی که واشنگتن رویکرد خصمانه‌ای نسبت به پکن دارد، چالش‌برانگیز است.
برای جلوگیری از خطرات اقدام نظامی، ایالات متحده باید در ابتدای دولت ترامپ آخرین تلاش صادقانه خود را برای مذاکره در جهت توقف برنامه هسته‌ای تهران انجام دهد. اما اگر واشنگتن آماده زندگی در جهانی با سلاح‌های هسته‌ای ایرانی نباشد، ممکن است چاره‌ای جز حمله به ایران—و به‌زودی—نداشته باشد. عقلانیت حکم می‌کند که واشنگتن همزمان با امتحان مسیر دیپلماتیک، برای اقدام نظامی آماده باشد و این تهدید را برای ایران واقعی جلوه دهد.

معایب درگیری با ایران

دلایل زیادی برای امتحان دوباره دیپلماسی وجود دارد. نخست، مقامات آمریکایی مطمئن نیستند که یک حمله نظامی موفق خواهد بود. ایالات متحده و شرکای آن ممکن است توانایی نابود کردن تمامی تأسیسات اصلی هسته‌ای ایران را داشته باشند، اما این تضمینی برای از بین بردن تمام مواد و تجهیزات هسته‌ای کشور نیست.
حمله به ایران ممکن است انگیزه تهران را برای توسعه بازدارندگی بیشتر کند. چنین اقدامی همچنین باعث می‌شود ایران احساس مشروعیت بیشتری برای پیگیری این برنامه‌ها داشته باشد. ایران با داشتن اورانیوم غنی‌شده، عنصر اصلی ساخت بمب را در اختیار دارد و دانش فنی لازم برای ساخت آن را نیز دارد.

معامله‌گری (Dealmaking)

هزینه‌های بالای حمله به ایران به این معناست که ایالات متحده باید بار دیگر دیپلماسی را امتحان کند. دلایلی برای خوش‌بینی وجود دارد که علی‌رغم شرایط ناپایدار، دو کشور می‌توانند به توافقی برسند. دیپلماسی، به هر حال، پیشینه موفقی در کاهش پیشرفت‌های هسته‌ای ایران دارد. تلاش‌های اروپا در اوایل دهه ۲۰۰۰ منجر به تعلیق کوتاه‌مدت فعالیت‌های هسته‌ای ایران شد و زمانی که این توافق‌ها نتوانست در بلندمدت اجرایی شود، روسیه و چین را وادار کرد که از تحریم‌های سازمان ملل حمایت کنند. در سال ۲۰۱۳، طرح اقدام مشترک (Joint Plan of Action) پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را متوقف کرد تا دو سال مذاکره که به برجام (JCPOA) منتهی شد، ممکن شود. برجام بخش‌های قابل توجهی از برنامه هسته‌ای ایران را کاملاً متوقف کرد و آن را تحت نظارت‌های بین‌المللی شدیدتر قرار داد.
هرچند این تلاش‌ها در نهایت ناکام ماندند، اما ایران مسئول پایان یافتن توافقات تعلیق‌شده توسط اروپا بود و با این حال، با برجام کاملاً پایبند ماند؛ حتی دولت ترامپ در گزارش‌های اجباری خود به کنگره این پایبندی را تأیید.